d. Mirasbırakan tarafından okunmaksızın ve imzalanmaksızın düzenleme
d. Mirasbırakan tarafından okunmaksızın ve imzalanmaksızın düzenleme
Madde 535 - Mirasbırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine mirasbırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder.
Bu durumda tanıklar, hem mirasbırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından mirasbırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.
I-) Yargı Kararları:
1-) YİBK, T: 28.11.1945, E: 1945/13, K: 1945/15:
Bkz. madde 534.
2-) YİBK, T: 26.03.1962, E: 1958/23, K: 1962/3:
“… Okuyup yazabilen bir vasiyetçinin Medeni Kanunun 480 veya 482. maddelerindeki resmî vasiyet şekillerinden birisini, dileğine göre ve hiç bir sebep bildirmeğe veya resmî senede yazdırmağa yer olmaksızın, seçebileceğine ve 482. madde uyarınca düzenlenmiş bir resmî vasiyet senedinde vasiyetçinin imzası bulunmasının o senedin muteberliği üzerinde hiç bir etkisi olmayacağına … karar verildi.” (RG. 07.06.1962; S: 11122).
3-) Y. 3. HD, T: 27.04.2010, E: 2010/619, K: 2010/7445:
“… Miras bırakanın okuryazar olmadığı anlaşılmaktadır. Bu durumda, vasiyetçinin, düzenlenen vasiyetnamenin son arzularına uygun olduğunu beyan etmesi yeterli değildir. Tanıkların da, vasiyetçinin kendi önlerinde beyanda bulunduğunu ve onu tasarrufa ehil gördüklerini ifade edip, bu sözlerin yazılması ile de yetinilmeyip vasiyetnamenin kendi yanlarında resmi memur tarafından vasiyetçiye okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini de belirtmeleri ve bu beyanlarının altını imzalamaları gerekmektedir. TMK.’nun 535. maddesindeki öngörülen ilkeler geçerlilik şartıdır. Bunlardan birinin eksikliği vasiyetnameyi geçersiz kılar. Tanıkların, vasiyetnamenin vasiyetçiye kendi yanlarında resmi memur tarafından okunduğuna ilişkin bir beyanları bulunmamaktadır. Aksine, okuryazar olmayan vasiyetçinin vasiyetnameyi kendisinin okuduğu ifade edilmektedir.
Dava konusu vasiyetname kanunda açıklanan şekil kurallarına uygun olarak yapılmamıştır. O halde, vasiyetnamenin iptaline karar verilmesi gerekirken… ”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
d) Okuyup yazamıyan vasiyetçi
Madde 482
Vasiyet eden kimse vasiyetnameyi okuyamaz ve imza edemez ise resmî memur şahitler huzurunda vasiyetnameyi kendisine okur.
Vasiyetçi vasiyetnamenin son arzularını muhtevi olduğunu beyan eyler. Bu takdirde şahitler vasiyetçinin beyanatı, huzurlarında vâkı olduğuna ve onu tasarrufa ehil gördüklerine dair şerh vermekle iktifa etmeyip vasiyetnamenin kendi huzurlarında resmî memur tarafından vasiyetçiye okunduğunu dahi tahrir ve imza ederler.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 482 nci maddesini karşılamaktadır.
Maddenin kenar başlığı kaynak Kanunun 502 nci maddesinde olduğu gibi kaleme alınmıştır. Zira bu madde sadece okuyup yazamayan kişilerin vasiyetnamesini düzenlememektedir. Burada okuyup yazma bildiği hâlde bedensel bir özür nedeniyle imza yeteneğine sahip olmayan kişilerin vasiyeti de söz konusudur.
Maddenin birinci fıkrası kenar başlığına uygun olarak yeniden kaleme alınmıştır. “Okuyamama veya imza edememe” yerine “bizzat okumaz veya okuyamazsa ve bizzat imzalamaz veya imzalayamazsa” ifadesi kullanılmıştır.
Maddenin ikinci fıkrası arılaştırılmak suretiyle yeniden kaleme alınmıştır.
Not: Madde gerekçesinde bahsedilen “…bizzat okumaz veya okuyamazsa ve bizzat imzalamaz veya imzalayamazsa….” ifadesi Tasarı’da yer alan bir ifade olup, bu ifade Adalet Komisyonu tarafından “… bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa…” şeklinde değiştirilmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
d. Errichtung ohne Lesen und Unterschrift des Erblassers
Art. 502
1 Wenn der Erblasser die Urkunde nicht selbst liest und unterschreibt, so hat sie ihm der Beamte in Gegenwart der beiden Zeugen vorzulesen, und der Erblasser hat daraufhin zu erklären, die Urkunde enthalte seine Verfügung.
2 Die Zeugen haben in diesem Falle nicht nur die Erklärung des Erblassers und ihre Wahrnehmung über seine Verfügungsfähigkeit zu bezeugen, sondern auch mit ihrer Unterschrift zu bestätigen, dass die Urkunde in ihrer Gegenwart dem Erblasser vom Beamten vorgelesen worden sei.
2-) CCS:
d. Testateur qui n’a ni lu ni signé
Art. 502
1 Si le disposant ne lit ni ne signe lui-même son testament, l’officier public lui en donne lecture en présence des deux témoins et le testateur déclare ensuite que l’acte contient ses dernières volontés.
2 Les témoins certifient, par une attestation signée d’eux, non seulement que le testateur leur a fait la déclaration ci-dessus et leur a paru capable de disposer, mais que l’acte lui a été lu en leur présence par l’officier public.