1. Borçların indirilmesi
III. Tasarruf edilebilir kısmın hesabı
1. Borçların indirilmesi
Madde 507 - Tasarruf edilebilir kısım, terekenin mirasbırakanın ölümü günündeki durumuna göre hesaplanır.
Hesap yapılırken, mirasbırakanın borçları, cenaze giderleri, terekenin mühürlenmesi ve yazımı giderleri, mirasbırakan ile birlikte yaşayan ve onun tarafından bakılan kimselerin üç aylık geçim giderleri terekeden indirilir.
I-) Yargı Kararları:
1-) YİBK, T: 11.11.1994, E: 1994/4, K: 1994/4:
“… Tasarruf Nisabı: Tereke ile mahfuz hisseler toplamı arasındaki fark tasarruf nisabını ifade eder (MK. 452). Tasarruf nisabı üzerinde, miras bırakan dilediği şekilde tasarrufta bulunma hakkına sahiptir. Tasarruf nisabının bulunabilmesi için tereke ile mahfuz hisseler toplamının değerlerinin ayrı ayrı bilinmesine ihtiyaç vardır. Bu nedenle evvela terekenin tesbiti, bilahare tesbit edilen terekenin değerlendirilmesi icap eder.
Tereke özel bir mamelek olduğuna göre bunun bir aktifi ve bir de pasifi bulunmaktadır. Aktif kısmı, miras bırakanın ölüm gününde fiilen bıraktığı mameleki değerlerdir. Pasif kısmı ise Medeni Kanunun 454/2. maddesinde sayılan miras bırakanın borçları, cenaze masrafları, terekeyi mühürleme ve defter tutma masrafları, miras bırakanla bir arada yaşayanların bir aylık iaşe masrafından ibarettir. …” (RG: 02.01.1995, S: 22159).
2-) Y. 16. HD, T: 22.10.2010, E: 2010/7234, K: 2010/6245:
Bkz. madde 506.
3-) Y. 2. HD, T: 03.03.2008, E: 2007/2494, K: 2008/2685:
“… Tasarruf nisabı ve saklı pay hesabı terekenin tümü üzerinden yapılır. (TMK.md.507/1) Mirasbırakanın temlik dışı terekesi tespit edilmediği gibi, temlik dışı terekesinin bulunup bulunmadığı da karar yerinde tartışılmamıştır.
… Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul; miras bırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi ise kazandırma konusu tereke ile kazandırma (temlik) dışı terekenin tümü ile bilinmesiyle mümkündür. Tereke miras bırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu malvarlığı ile, (iadeye) denkleştirmeye (TMK. md. 669) ve tenkise tabi (TMK. md. 514, 565) olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur. Miras bırakanın borçları, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin üç aylık geçim giderleri, terekenin yazımı, mühürlenmesi, cenaze masrafları gibi giderler de pasifidir. Aktiften belirtilen borçların indirilmesi net terekeyi oluşturur. Tereke bu şekilde tesbit edildikten sonra mirasın açıldığı tarihteki fiatlara göre değerlendirilmesi yapılarak parasal olarak miktarının tesbiti gerekir. TMK. md. 507) Miras bırakanın Türk Medenî Kanununun 506. maddesinde belirlenen saklı paya tecavüz edip etmediği bulunan bu rakam üzerinden hesaplanır. Tasarruf oranı aşılmış ise tasarrufun niteliğine göre icap ederse kazandırma işleminde, saklı payları zedeleme kastının bulunup bulunmadığı objektif (nesnel) ve subjektif (öznel) unsurlar dikkate alınarak belirlenmelidir. Zira tasarruf oranını aşan her kazandırmada saklı payları zedeleme kastının varlığından söz edilemez. …”
4-) Y. 2. HD, T: 11.10.2005, E: 2005/15954, K: 2005/13938:
“… Miras bırakan Salih, 31.01.2003 tarihinde ölmüştür. Dava, murisin, ölüme bağlı tasarrufu ile davalılara yaptığı kazandırmanın tenkisi isteğine ilişkindir.
Tenkis davası, murisin saklı payı zedeleyen (tasarruf nisabını aşan) ölüme bağlı veya sağlararası kazandırmalarını yasal sınırlar içine çekmeyi amaçlayan, yenilik doğurucu davalardandır. Saklı paya el atıldığından söz edilebilmesi için, terekenin bütünüyle bilinmesi ve ölüm tarihindeki değerinin objektif ölçülerle hesaplanması zorunludur (TMK. 507/1) …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
III. Tasarruf nisabının hesabı
1- Borçların tenzili
Madde 454
Tasarruf nisabı, terekenin vefat günündeki haline göre hesap olunur.
Müteveffanın borçları, cenaze masrafı, terekeyi mühürlemek ve defter tutma masrafları, müteveffa ile bir arada yaşayan kimselerin bir aylık iaşe masrafı; terekeden tenzil olunur.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 454 üncü maddesini karşılamaktadır.
Maddenin birinci fıkrasına göre terekede mevcut hak ve borçlar ile ilâve edilecek ve çıkarılacak unsurlar, mirasbırakanın ölümü anındaki değerleri ile dikkate alınacaktır. Terekenin yükümlü olduğu intifa hakkı ve iratların kapitalize değerleri de bu tarih itibarıyla nazara alınır.
Yürürlükteki Kanunun esasları muhafaza edilmiş, sadece terekeden indirilecek “mirasbırakan ile birlikte yaşayan ve onun tarafından bakılan kimselerin geçim giderleri” için süre, bir aydan üç aya çıkarılmıştır. Böylece insani düşüncelerle anılan kimselerin durumlarını ayarlayabilmeleri için kendilerine biraz daha süre tanınmış olmaktadır.
Bu yöndeki değişiklik, 1984 tarihli Öntasarıdan alınmıştır.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
V. Berechnung des verfügbaren Teils
1. Schuldenabzug
Art. 474
1 Der verfügbare Teil berechnet sich nach dem Stande des Vermögens zur Zeit des Todes des Erblassers.
2 Bei der Berechnung sind die Schulden des Erblassers, die Auslagen für das Begräbnis, für die Siegelung und Inventaraufnahme sowie die Ansprüche der Hausgenossen auf Unterhalt während eines Monats von der Erbschaft abzuziehen.
2-) CCS:
V. Calcul de la quotité disponible
1. Déduction des dettes
Art. 474
1 La quotité disponible se calcule suivant l’état de la succession au jour du décès.
2 Sont déduits de l’actif les dettes, les frais funéraires, les frais de scellés et d’inventaire et l’entretien pendant un mois des personnes qui faisaient ménage commun avec le défunt.