1. Kanun gereği
II. Yönetim
1. Kanun gereği
Madde 427 - Vesayet makamı, yönetimi kimseye ait olmayan mallar için gereken önlemleri alır ve özellikle aşağıdaki hâllerde bir yönetim kayyımı atar:
1. Bir kimse uzun süreden beri bulunamaz ve oturduğu yer de bilinemezse,
2. Vesayet altına alınması için yeterli bir sebep bulunmamakla beraber, bir kişi malvarlığını kendi başına yönetmek veya bunun için temsilci atamak gücünden yoksunsa,
3. Bir terekede mirasçılık hakları henüz belli değilse veya ceninin menfaatleri gerekli kılarsa,
4. Bir tüzel kişi gerekli organlardan yoksun kalmış ve yönetimi başka yoldan sağlanamamışsa,
5. Bir hayır işi veya genel yarar amacı güden başka bir iş için halktan toplanan para ve sair yardımı yönetme veya harcama yolu sağlanamamışsa.
I-) Yargı Kararları:
1-) YHGK, T: 12.04.2006, E: 2006/8-9, K: 2006/170:
“... Dava dilekçesinde ve aşamalarda, tapu malikinin yurtdışına çıktığı ve kendisinden haber alınamadığı ileri sürülmüştür.
Bu noktada, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 427/1. maddesi, bir kimsenin uzun süreden beri bulunamaması ve oturduğu yerin de bilinmemesi halinde, vesayet makamınca yönetim için kayyım atanacağını hükme bağlamıştır. Burada, tüm aramalara rağmen bulunamayan kimseyi temsilen kayyım atanması gerektiği şüphesizdir.
O halde, öncelikle, dava dilekçesi ve duruşma gününün kayıt maliki V.B.’ye tebliğ olunması; kayıt malikinin tüm aramalara rağmen bulunamaması ve oturduğu yerin de tespit edilememesi halinde tapu malikini temsilen kayyım tayin ettirilmesi için davacıya süre verilmesi gerekir. ...”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
II. Malların idaresi
1- Kanuni kayyım
Madde 377
Sulh mahkemesi; idaresi kimseye ait olmayan mallar için muktazi tedbirleri ittihaza, hususile âtideki hallerde kayyım tâyinine mecburdur:
1- Bir kimse uzun müddetten beri gaip olup ta bulunduğu yer belli olmazsa.
2- Bir kimse malını bizzat idareye veya bunun için bir vekil tâyinine muktedir olmayıp ta kendisine bir vasi tâyinine de mahal yok ise.
3- Bir terekede ölüme bağlı haklar henüz taayyün etmemiş bulunur veya ceninin menfaati için lüzum görülürse.
4- Bir cemiyetin veya tesisin teşkilâtı eksik olur ve başka suretle de idaresi temin edilmemiş bulunur ise.
5- Bir hayır iş veya umumi menfaat için halktan toplanan paraların idare ve sureti sarfı temin edilmemiş ise.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 377 nci maddesini karşılamaktadır.
Yürürlükteki madde yönetim kayyımlığının bir koşulu olarak “idaresi kimseye ait olmayan mallar”dan söz etmektedir. İsviçre Medenî Kanununun bu maddeyi karşılayan 393 üncü maddesinde ise bunun yerine “zorunlu yönetimden yoksun mallar”dan söz edilmektedir. Bu deyim daha isabetli olduğundan yeni düzenlemede bu ifadeye yer verilmiştir.
Maddenin (1) numaralı bendinde, yürürlükteki hük(üm) aynen tekrarlanmakla beraber, gaiplik kurumu ile karıştırmayı önlemek üzere, “gaip” sözcüğü yerine “uzun süreden beri bulunamaz ve oturduğu yer de bilinemez” ifadesine yer verilmiştir.
Maddenin (2) numaralı bendi “vekil” yerine maddenin amacına daha uygun olarak “temsilci” sözcüğü kullanılmak suretiyle yürürlükteki maddeden alınmıştır.
Maddenin (3) numaralı bendi kaynak Kanuna uygun olarak yeniden kaleme alınmıştır.
Maddenin (4) numaralı bendi bir kısım tüzel kişilerin sayılması yerine bütün tüzel kişileri kapsayacak şekilde kaleme alınmıştır. Buna göre herhangi bir tüzel kişi gerekli organlardan yoksun kalmışsa ve yönetimi başka bir yasal yolla sağlanamıyorsa yönetim kayyımı tayin edilebilecektir.
Maddenin (5) numaralı bendinde bir hayır işi veya genel yarar amacı için halktan toplanan para ve sair yardımın yönetilme veya harcama yolunun sağlanamaması hâlinde yönetim kayyımı atanması öngörülmüştür.
Bu konuda 2860 sayılı “Yardım Toplama Kanunu” mevcut olup, özel hükümler içermektedir. Özel hükmün bulunmadığı hâller de düşünülerek (5) numaralı bent korunmuştur.
Not: Tasarı metninde "... zorunlu yönetimden yoksun bulunan mallar ..."ifadesine yer verilmesine rağmen bu hüküm TBMM Adalet Komisyonu’nda değişikliğe uğramıştır. Gerekçede yer alan bu ifade ile ilgili açıklamalar değerlendirilirken bu değişiklik göz önünde bulundurulmalıdır.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
II. Vermögensverwaltung
1. Kraft Gesetzes
Art. 393
Fehlt einem Vermögen die nötige Verwaltung, so hat die Vormundschaftsbehörde das Erforderliche anzuordnen und namentlich in folgenden Fällen einen Beistand zu ernennen:
1. bei längerer Abwesenheit einer Person mit unbekanntem Aufenthalt;
2. bei Unfähigkeit einer Person, die Verwaltung ihres Vermögens selbst zu besorgen oder einen Vertreter zu bestellen, falls nicht die Vormundschaft anzuordnen ist;
3. bei Ungewissheit der Erbfolge und zur Wahrung der Interessen des Kindes vor der Geburt;
4. bei einer Körperschaft oder Stiftung, solange die erforderlichen Organe mangeln und nicht auf andere Weise für die Verwaltung gesorgt ist,
5. bei öffentlicher Sammlung von Geldern für wohltätige und andere dem öffentlichen Wohle dienende Zwecke, solange für die Verwaltung oder Verwendung nicht gesorgt ist.
2-) CCS:
II. Gestion de biens
1. Par l’effet de la loi
Art. 393
L’autorité tutélaire est tenue de pourvoir à la gestion des biens dont le soin n’incombe à personne et d’instituer une curatelle, en particulier:
1. Lorsqu’un individu est absent depuis longtemps et que sa résidence est inconnue;
2. Lorsqu’un individu est incapable de gérer lui-même ses biens ou de choisir un mandataire, sans qu’il y ait lieu cependant de lui nommer un tuteur;
3. Lorsque des droits de succession sont incertains ou qu’il importe de sauvegarder les intérêts d’un enfant conçu;
4. Lorsque l’organisation d’une corporation ou d’une fondation n’est pas complète et qu’il n’est pas pourvu d’une autre manière à son administration;
5. Lorsqu’il n’est pas pourvu à la gestion ou à l’emploi de fonds recueillis publiquement pour une œuvre de bienfaisance ou d’utilité générale.
Not: İsviçre Medenî Kanunu’nun 393. maddesinin 4. bendi 01.01.2008 tarihinde itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Ayrıca belirtmek gerekir ki, İsviçre Medenî Kanunu’nun 393. maddesi 19.12.2008 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2013 itibariyle değişikliğe uğramıştır.