Madde 313

B. Erginlerin ve kısıtlıların evlât edinilmesi

Madde 313 - (5399 sayılı ve 03.07.2005 tarihli Kanunun 1. maddesi ile değişik 1. fıkra) ¹ Evlât edinenin altsoyunun açık muvafakatiyle ergin veya kısıtlı aşağıdaki hâllerde evlât edinilebilir²:

1. (6462 sayılı ve 25.04.2013 tarihli Kanunun 1. maddesi ile değişik)³ Bedensel veya zihinsel engeli sebebiyle sürekli olarak yardıma muhtaç ve evlât edinen tarafından en az beş yıldan beri bakılıp gözetilmekte ise,

2. Evlât edinen tarafından, küçükken en az beş yıl süreyle bakılıp gözetilmiş ve eğitilmiş ise,

3. Diğer haklı sebepler mevcut ve evlât edinilen, en az beş yıldan beri evlât edinen ile aile hâlinde birlikte yaşamakta ise.

Evli bir kimse ancak eşinin rızasıyla evlât edinilebilir.

Bunlar dışında küçüklerin evlât edinilmesine ilişkin hükümler kıyas yoluyla uygulanır.

I-) Not:

Hükmün, 1. fıkrası 03.07.2005 tarihli 5399 sayılı Türk Medenî Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 1. maddesi ile değişikliğe uğramıştır. Hemen hatırlatmak gerekir ki anılan kanunla yapılan değişiklik şu şekilde kaleme alınmıştır:

“Evlât edinenin altsoyunun açık muvafakatiyle ergin veya kısıtlı aşağıdaki hallerde evlât ^edinebilir.”

Görüldüğü üzere hükmün ifadesi “ … edinebilir …” şeklindedir. Türk dili kuralları bakımından hatalı olan bu ifade biçimi daha sonra 24.07.2005 tarihli ve 25885 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan düzeltme ile “… edinilebilir …” şeklinde değiştirilmiştir.

Hükmün 1. fıkrasının değişiklikten önceki metni ise şu şekilde idi:

“Evlat edinenin alt soyu bulunmaması koşuluyla, ergin veya kısıtlı aşağıdaki hallerde evlat edinilebilirler.”

Ayrıca belirtmek gerekir ki, hükmün, 1. fıkrasının 1. bendindeki “… özrü …” ifadesi 25.04.2013 tarihli 6462 sayılı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 1. maddesinin 52. fıkrasının (a) bendi ile “… engeli …” şeklinde değiştirilmiştir.

II-) Yargı Kararları:

1-) Y. 2. HD, T: 11.05.2010, E: 2009/3401, K: 2010/9485:

“… Erginlerin evlat edinilmesinde, diğer haklı sebeplerin mevcut olması ve evlat edinilenin en az beş yıldan beri evlat edinen ile aile halinde birlikte yaşaması gerekmektedir. (T.M.K. madde 313/3) Beş yıllık sürenin başvuru anında dolmuş olması gerekir. Yani evlat edinme amacıyla başvurudan önceki son beş yılın dolup dolmadığına bakılır.

Somut olaya bakıldığında, evlat edinen ile evlat edinilenin 1990-1995 yılları arasında aynı binada bitişik dairelerde aile halinde yaşadıkları 1995 yılında evlat edinilenin bu binadan taşındığı, evlat edinenin 07.08.2001 tarihinden itibaren Narlıdere dinlenme ve bakımevinde kaldığı, evlat edinme davasının ise 27.04.2004 tarihinde açıldığı, bu tarihten itibaren geriye doğru olan 5 yıllık süre içerisinde aile halinde birlikte yaşama koşulunun oluşmadığı anlaşılmaktadır. …”

2-) Y. 2. HD, T: 25.02.2008, E: 2007/1913, K: 2008/2226:

“… Dosyada mevcut nüfus kaydında, evlât edinilmek istenilen davalının evli olduğu görülmektedir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 313. maddesinin ikinci fıkrasında “evli bir kimse ancak eşinin rızasıyla evlât edinilebilir” hükmü yer almaktadır.

Mahkemece, davalının eşinin rızası alınmaksızın davanın kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı bulunmuştur …”

III-) Türk Kanunu Medenîsi:

III- KARI KOCA HAKKINDA

MADDE 255

(3678 sayılı ve 14.11.1990 tarihli Kanunun 6. maddesiyle değişik)⁴ Eşlerden birinin evlât edinmesi veya evlâtlık olması diğerinin rızasına bağlıdır. Devamlı olarak temyiz kudretinden mahrum eşin rızası aranmaz. Bu halde hâkim temyiz kudretinden mahrum eşin kanunî mümessilini dinler, haklı sebeplerin varlığı halinde talebin kabulüne karar verir.

Bir kimsenin iki kişi tarafından beraberce evlâtlığa alınabilmesi ancak karı koca için mümkündür.

Not 1: Hüküm 3678 sayılı Kanun ile değişikliğe uğramadan önce şu şekilde idi:

“ Karı kocadan birinin evlât edinmesi veya evlâtlık olması diğerinin rızasına mütevakkıftır. Bir kimsenin iki kişi tarafından beraberce evlâtlığa alınabilmesi, ancak karı koca için mümkündür.”

Not 2: Türk Medenî Kanunu’nun 313. maddesinin 2. fıkrası, Türk Kanunu Medenîsi’nin 255. maddesinin 1. cümlesine tekabül etmektedir.

IV-) Madde Gerekçesi:

Erginlerin ve kısıtlıların evlât edinilmesi koşullarını düzenleyen bu madde, İsviçre Medenî Kanununun 266 ncı maddesinden alınmıştır.

Üç bentten oluşan birinci fıkrada, erginlerin veya kısıtlıların hangi hâllerde evlât edinilebilecekleri, alternatif şartlar olarak, ancak sınırlayıcı bir şekilde sayılmaktadır. Üç alternatif hâlde de geçerli olan ortak koşul, fıkranın ilk cümlesine göre, evlât edinenin altsoyunun bulunmamasıdır. Yürürlükteki Kanunun 253 üncü maddesinde ise, altsoya sahip olmama koşulu hem erginlerin hem de küçüklerin evlât edinilmesinde aranmaktadır. Fıkranın (3) numaralı bendindeki “Diğer haklı sebepler mevcut... ise” deyimi, “yukarıda sayılanlardan başka haklı sebepler mevcut ise ...” anlamındadır.

İkinci fıkrada, evli kişinin ancak eşinin rızasıyla evlât edinilebileceği hükme bağlanmakta ve son fıkrada ise, bu maddede getirilen ayrık kurallar dışında, küçüklerin evlât edinilmesine ilişkin hükümlerin kıyas yoluyla, ergin ve kısıtlıların evlât edinilmesinde de uygulanacağı açıklanmaktadır.

V-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:

Not: İsviçre Medenî Kanunu’nun 266. maddesinin kenar başlığı ve birinci fıkrası 19.12.2008 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2013 itibariyle değişikliğe uğramıştır.