II. Kuruluş şekli
II. Kuruluş şekli
Madde 102 - Vakıf kurma iradesi, resmî senetle veya ölüme bağlı tasarrufla açıklanır. Vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır.
Resmî senetle vakıf kurma işleminin temsilci aracılığıyla yapılması, temsil yetkisinin noterlikçe düzenlenmiş bir belgeyle verilmiş olmasına ve bu belgede vakfın amacı ile özgülenecek mal ve hakların belirlenmiş bulunmasına bağlıdır.
Mahkemeye başvurma, resmî senet düzenlenmiş ise vakfeden tarafından; vakıf ölüme bağlı tasarrufa dayanıyorsa ilgililerin veya vasiyetnameyi açan sulh hâkiminin bildirimi üzerine ya da Vakıflar Genel Müdürlüğünce re’sen yapılır.
Başvurulan mahkeme, mal ve hakların korunması için gerekli önlemleri re’sen alır.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 18. HD, T: 28.05.2007, E: 2007/4355, K: 2007/4804:
“… 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 102. maddesinin üçüncü fıkrası hükmüne göre vakıf ölüme bağlı tasarrufa dayanıyorsa, tescil için mahkemeye başvurma ilgililerin veya vasiyetnameyi açan sulh hâkiminin bildirimi üzerine ya da Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce re’sen yapılır. Türk Medeni Kanunu’na Göre Kurulan Vakıflar Hakkında Tüzüğün 5. maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca da vasiyet yolu ile kurulan vakıflarda vakfedenin mirasçısı veya vakfeden tarafından mirası resmen yönetmekle görevlendirilmiş kişi tescil isteminde bulunabilir. Vasiyetnamenin açılması tarihinden başlayarak üç ay içinde bunlar tarafından tescil isteminde bulunulmamış ise vakfın tescili hususundaki başvurma Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılır. Somut olayda, vasiyet yolu ile kurulan vakfın tescili için anılan yasa ve tüzük maddeleri hükümleri uyarınca vakfedenin mirasçılarından olan Turgay tarafından mahkemeye başvurulmuştur. Vakfın mahkemece tescili için diğer koşulların gerçekleşmiş olması durumunda bu mirasçının başvurmuş olması yeterlidir. Yöntemince başvurmuş olan kişinin daha sonra tescil isteminden feragat etmiş olması, davanın reddini gerektirmez. …”
2-) Y. 18. HD, T: 17.10.2005, E: 2005/6683, K: 2005/9057:
“… 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 102. maddesinin birinci fıkrası hükmüne göre, vakıf resmî senetle kurulacağı cihetle vakıf senedinde yapılması istenilen değişikliğin de resmî senetle, diğer bir deyimle noterde re’sen düzenleme şeklinde yapılması gerekir.
Vakıf Yönetim Kurulunda senet değişikliğine ilişkin olarak alınan kararın noterde onaylanması resmî düzenleme sayılamayacağından davacı tarafa bu eksiklik giderilmek üzere süre verilip ondan sonra hasıl olacak sonuca göre karar verilmelidir. …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
II. Vakfın şekli
Madde 74
(903 sayılı ve 13.07.1967 tarihli Kanunun 1. maddesi ile değişik)1 Vakıf, resmî senetle veya vasiyet yolu ile kurulur ve vakfedenin ikametgâhı asliye mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır. Mahkeme, tescil hususunu Vakıflar Genel Müdürlüğündeki merkezî sicile kaydolunmak üzere, resen tebliğ eder.
Kanuna, ahlâka ve âdaba veya milli menfaatlere aykırı olan veya siyasî düşünce veya belli bir ırk veya cemaat mensuplarını desteklemek gayesi ile kurulmuş olan vakıfların tesciline karar verilemez.
Tescil kararının tebliği tarihinden itibaren, Vakıflar Genel Müdürlüğü, iki ay içinde bu karara karşı temyiz yoluna başvurabilir.
Merkezî sicile kaydedilen vakıf, Resmi Gazete ile ilân edilir.
Tescilin tarzı, kimler tarafından yaptırılacağı ve sicillerin ne suretle tutulacağı, ilânın muhtevası ve ne suretle yapılacağı tüzük ile tayin edilir.
Bir vakfın tescili ile birlikte vakfedilen malların mülkiyeti ve haklar vakfa intikal eder.
Mahkeme, vakfedilen gayrimenkulün vakıf tüzel kişiliği adına tescilini resen ve derhal tapu idaresine bildirir.
Not: Hüküm 903 sayılı Kanun ile değişikliğe uğramadan önce şu şekilde idi:
“ II. Tesisin şekli
Madde 74
Tesis, resmî bir senetle yahut vasiyet tariki ile vücut bulur. Tesisin mahkeme sicilline kaydı, tesis senedi müeddasına ve tesisi teftiş kendisine ait olan makamın talimatına göre icra olunur.
Bu kayıt tesisi idare edeceklerin isimlerini gösterir.”
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 74 üncü maddesini karşılamaktadır.
Maddenin kenar başlığı, içeriğine uygun olarak, “Kuruluş şekli” olarak düzenlenmiştir. Birinci fıkrada, vakıf kurma iradesinin resmî senetle veya ölüme bağlı tasarrufla açıklanabileceği ve vakfın tüzel kişilik kazanmasının, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile olacağı esasları getirilmiştir. İkinci fıkrada, resmî senetle vakıf kurma işleminin temsilci aracılığı ile yapılması düzenlenmiş; bu çerçevede, temsil yetkisinin noterlikçe düzenlenmiş bir belgeyle verilmesi ve vakfın amacı ile özgülenecek mal ve hakların bu belgede belirlenmiş bulunması koşulu aranmıştır.
Mahkemeye başvurmanın; resmî senetle kurulan vakıflarda vakfeden tarafından ölüme bağlı tasarrufla vakıf kurmada, ilgililerin veya vasiyetnameyi açan sulh hâkiminin bildirimi ile ya da Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından re’sen yapılacağı, başvurulan mahkemenin de, mal ve hakların korunması için gerekli önlemleri kendiliğinden alacağı üç ve dördüncü fıkralarda açıklanmıştır.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
II. Form der Errichtung
Art. 81
1 Die Errichtung erfolgt in der Form einer öffentlichen Urkunde oder durch letztwillige Verfügung.
2 Die Eintragung in das Handelsregister erfolgt auf Grund der Stiftungsurkunde und nötigenfalls nach Anordnung der Aufsichtsbehörde unter Angabe der Mitglieder der Verwaltung.
2-) CCS:
II. Forme
Art. 81
1 La fondation est constituée par acte authentique ou par testament.
2 L’inscription au registre du commerce s’opère à teneur de l’acte de fondation et, au besoin, suivant les instructions de l’autorité de surveillance; elle indique les noms des membres de la direction.
Not: İsviçre Medenî Kanunu’nun 81. maddesi 08.10.2004 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2006 itibariyle değişikliğe uğramıştır.
V-) Yararlanılabilecek Monografiler:
Hüseyin Hatemi; Önceki ve Bugünkü Türk Hukuku’nda Vakıf Kurma Muamelesi, İstanbul, 1979.
1 RG. 24.07.1967; S: 12655.