Madde 285

İkinci Ayırım

Kocanın Babalığı

A. Babalık karinesi

Madde 285 - Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır.

Bu süre geçtikten sonra doğan çocuğun kocaya bağlanması, ananın evlilik sırasında gebe kaldığının ispatıyla mümkündür.

Kocanın gaipliğine karar verilmesi hâlinde üçyüz günlük süre, ölüm tehlikesi veya son haber tarihinden işlemeye başlar.

I-) Yargı Kararları:

1-) Y. 2. HD, T: 11.12.2006, E: 2006/20405, K: 2006/17343:

“… Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır. …

Taraflar 02.06.2000 tarihinde kesinleşen karar ile boşanmış olup küçük Sinem’in 28.08.2000 tarihinde doğmuş olduğu anlaşılmakla velayeti askıdadır.

Küçük Sinem’in velayetinin düzenlenmesi konusunda bir karar verilmesi gerekirken evlilik dışı çocuk kabul edilerek velayetin anaya ait olduğunun kabulü usul ve yasaya aykırıdır. …”

2-) Y. 2. HD, T: 13.06.2006, E: 2006/2900, K: 2006/9378:

“… Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır … (TMK md. 285/1).

Davacının annesi davalı A. 6.5.1986 tarihinde kocası (davalı) H.’den boşanmıştır. Davacı Mehmet, evliliğin sona ermesinden sonraki üçyüz gün içinde (24.11.1986) tarihinde doğmuştur. …

Davacının, annesi kızlık hanesine annesinin aile soyismi ile tescil edilmiş olması ve bu hanede baba adının “Ali” gösterilmiş bulunması çocukla koca arasında yasal olarak kurulmuş olan soybağını (TMK md. 285/1) ortadan kaldırmaz. Bu soybağı geçersiz kılınmadıkça, davacının babalık davası açmasına da olanak yoktur …”

Not: Kararın diğer kısmı için bkz. madde 288.

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

A NESEBİN SIHHATINDA KARİNE

Madde 241

Evlilik mevcut iken veya zevalinden itibaren üç yüz gün içinde doğan çocuğun babası, kocadır. Bu müddet geçdikten sonra, aslolan, doğan çocuğun nesebi sahih addolunmamaktır.

III-) İkinci Kısım İkinci Ayırımın Gerekçesi:

İkinci Ayırımın başlığı, çocuk ile soybağı ilişkisi kurulan kişinin, çocuğu doğuran kadınla evli olan kişi olması hâline işaret etmek üzere “Kocanın Babalığı” olarak belirlenmiştir. Bu Ayırımda, çocuğu doğuran kadınla evli olan ya da evliliği sona ermiş bulunan kişinin çocuk ile olan soybağı düzenlenmektedir. Bu Ayırıma isabet eden bazı hükümler taşıyan yürürlükteki Kanunun Birinci Faslının başlığı “Nesebin Sıhhati”dir. Getirilen düzenlemede ise, soybağı hukuken kurulmuş ve tespit edilmiş olan çocuğun “nesebi”nin “sıhhatli olmaması” yani “gayrisahih olması” ihtimali mevcut değildir. Söz konusu (ayırımın) başlığı, bu açıdan da, getirilmek istenen yeni düzenlemeye uygundur.

IV-) Madde Gerekçesi:

Madde 1984 tarihli Öntasarının 223 üncü ve kaynak İsviçre Medenî Kanununun 255 inci maddeleri örnek alınarak düzenlenmiştir.

Yürürlükteki Kanunun 241 inci maddesini karşılamaktadır.

Birinci fıkrada, hüküm değişikliği yoktur. Yürürlükteki hükmün birinci cümlesinin daha sade ve açık bir Türkçeyle ifadesi söz konusudur. Böylece, evlilik devam ederken veya evlilik sona erdikten sonraki üçyüz gün içinde doğan çocuğun babasının koca olduğu yönündeki karine aynen korunmuştur. Ancak bu karine, yürürlükteki metnin aksine, bir “sahih nesep karinesi” değil, sahih-gayrisahih farklılığı kaldırıldığına göre, sadece bir soybağı karinesi, yani maddenin kenar başlığının ifadesiyle “babalık karinesi”dir.

İkinci fıkra ise, yürürlükteki metinle içerik açısından bir noktada aynıdır. Bu nokta, hem yürürlükteki metne hem de yeni düzenlemeye göre, aslolanın, evlilik sona erdikten sonraki üçyüz günlük süreden sonra doğan çocuğun koca ile arasında soybağının bulunmadığının kabul edilmesi gereğidir. Ancak madde, yürürlükteki metinden farklı olarak, ana üçyüz günlük süre geçtikten sonra doğurmuş olsa bile onun yine de evlilik sırasında gebe kaldığının kanıtlanması hâlinde, çocuk ile koca arasında soybağının kurulabileceğini açık ve net bir şekilde ifade etmektedir. Böylece, istisnaî durumlarda gebeliğin üçyüz günden fazla sürmesi nedeniyle çocuğun bu süre geçtikten sonra doğmuş olması hâlinde, gebeliğin evlilik sırasında gerçekleştiğinin kanıtlanmasıyla, soybağının kurulabileceği hususu, yürürlükteki metinden farklı olarak, açık bir hüküm hâline getirilmek istenmiştir.

Üçüncü fıkra ise, yürürlükteki metinde mevcut olmayan bir hükümdür. Gerçekten, yürürlükteki Kanun, kocanın gaipliğine karar verilmesi hâlinde, yukarıda öngörülen üçyüz günlük sürenin ne zamandan itibaren işlemeye başlayacağına dair herhangi bir hüküm içermemekte ve bu durum doktrin ve uygulamada duraksamalara yol açmaktadır. Bugün doktrinde, bu fıkrayla getirilen çözümü kabul eden görüşler vardır; ancak bunlar sadece birer görüş olup, pozitif hukuk açısından konuya herhangi bir açıklık kazandırmamaktadır. Getirilen bu hüküm, gerek 1984 tarihli Öntasarıyı gerek kaynak Kanunda yapılan değişikliği izleyerek, sorunun çözümünü pozitif bir hukuk kuralıyla halletmeyi amaçlamaktadır. Böylece, bu fıkra hükmü gereğince, çocuğun doğumu, eğer ölüm tehlikesi veya son haber tarihinden itibaren üçyüz günlük süreden sonra gerçekleşmişse, bu çocuk ile hakkında gaiplik kararı verilen koca arasında soybağının bulunmadığı kabul edilecektir.

V-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:

Not: Her iki düzenleme karşılaştırıldığında İMK. m. 255/f. 2.’nin sadece kocanın ölümü ihtimali dikkate alınarak kaleme alındığı dikkati çekmektedir. Bu açıdan bakıldığında Türk Medenî Kanunu’ndaki düzenlemenin daha isabetli olduğunu kabul etmek gerekir. Zira sona eren evlilikteki kocanın babalığına ilişkin karinenin sadece kocanın ölümü halinde uygulanabileceğini iddia etmek mümkün değildir; bilakis bu karine evliliğin boşanma veya iptal kararının kesinleşmesi ile sona erdiği hallerde de uygulama alanı bulabilecektir.